Σύντομο κείμενο του πιανίστα Γιάννη Κυριμκυρίδη (aka Yann Keerim), ο οποίος μοιράζεται σκέψεις σχετικά με την καλλιτεχνική ανάγκη για καινοτομία καθώς και τη δημιουργία κάτω από συνθήκες “άγνωστες”.
“Ένα μήνα περίπου μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ Ionio και ύστερα από αρκετές ακροάσεις σε διαφορετικές καταστάσεις άρχισα να συνειδητοποιώ ότι το έργο αυτό γέννησε κάποια καινούργια ερωτήματα μέσα στο μυαλό μου.
Ίσως τα ερωτήματα να πήραν ζωή από το γεγονός ότι για πρώτη φορά δημιουργούσα ένα ολοκληρωμένο έργο, ένα άλμπουμ, μία ιστορία με αρχή μέση και τέλος.
Ίσως πάλι μόνον όταν κάτι ολοκληρώνεται ή παρουσιάζεται στην ολότητά του, μπορεί να δημιουργήσει ερωτήσεις.
Ποια λοιπόν είναι αυτά τα ερωτήματα;
Γιατί έφτιαξα αυτό το έργο ή καλύτερα γιατί αυτό το έργο δημιουργήθηκε τη συγκεκριμένη εκείνη στιγμή;
Κάνοντας εικόνα την ψυχολογία μου την ημέρας της ηχογράφησης θα έλεγα ότι το λιγότερο πιθανό ήταν να δημιουργηθεί εκείνη την ημέρα το Ionio.
Τα γεγονότα που είχαν προηγηθεί πριν κατέβω τα σκαλιά του υπογείου της Ζωοδόχου Πηγής μου είχαν δημιουργήσει έναν μεγάλο εκνευρισμό. Ο λόγος δεν έχει ιδιαίτερη σημασία για τον αναγνώστη, αλλά για σκοπούς της καταγραφής στο προσωπικό μου ημερολόγιο μιλάμε απλά για μία δυσλειτουργία του μεταφορικού μου μέσου – κάτι που όποιος ζει σε μία πόλη όπως η Αθήνα μπορεί να καταλάβει πόσο ικανή συνθήκη είναι για να ταράξει όλη σου την ψυχολογική κατάσταση.
H ιδέα που είχαμε συζητήσει με τον συνεργάτη μου ηχολήπτη Δημήτρη Σταϊκόπουλο, ήταν να δημιουργήσουμε ένα ηχητικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα έμπαινα και θα δημιουργούσα έναν αυτοσχεδιασμό στο πιάνο αδιευκρίνιστης διάρκειας.
Συχνά ένας δημιουργός έχει την ανάγκη να προτείνει κάτι καινούργιο μέσα από την τέχνη του. Πολλάκις με έχει απασχολήσει η αναγκαιότητα αυτή και για να είμαι ειλικρινής είναι πολλές περιπτώσεις που την θεωρούσα ως και περιττή για την τέχνη.
Γιατί αισθανόμαστε την ανάγκη να αλλάξουμε κάτι; Τι είναι αυτό που μας ωθεί στο να σκεφτόμαστε τρόπους και ιδέες για να καινοτομήσουμε;
Τι είναι τελικά καινοτομία, τι είναι διαφορετικό; … και γιατί αυτό χρειάζεται να υπάρχει;
Ο Αντρέι Ταρκόφσκι στο βιβλίο του Sculpting In Time είναι κάθετος. Δεν πιστεύει ότι κάποιος δημιουργός εργάζεται μόνο για τον εαυτό του – η τέχνη χρειάζεται την ιδέα ύπαρξης έστω και ελάχιστης ανταπόκρισης από κάποιον.
Εάν ο συλλογισμός του σκηνοθέτη είναι αληθής, (προσωπικά τον ασπάζομαι) τότε η ανάγκη για καλλιτεχνική καινοτομία ίσως δεν έχει να κάνει μόνο με την ανάγκη του δημιουργού αλλά και με την πεποίθηση του ότι αυτή έχει κάποια χρησιμότητα έστω και σε έναν αποδέκτη.
Επιστρέφοντας έτσι στον προηγούμενο συλλογισμό και πηγαίνοντας λίγο πιο κοντά στο ερώτημα “γιατί χρειάζεται το διαφορετικό, το νέο στην τέχνη;” ίσως η απάντηση είναι απλή.
-Γιατί μάλλον θα είναι χρήσιμο σε κάποιον.
Η ιδέα μας λοιπόν ήταν να αποτυπώσουμε ηχητικά όλο τον εσωτερικό κόσμο του πιάνου, τοποθετώντας τα μικρόφωνα σε θέση που να πιάνουν ακόμα και τον ήχο που παράγεται από το μηχανισμό όταν το σφυράκι χτυπά τη χορδή και δημιουργεί τον ήχο της νότας. Μέσα σε αυτό καινούργιο ηχητικό περιβάλλον θα καθόμουν στο όρθιο πιάνο (από το οποίο είχαμε βγάλει ακόμη και τα ξύλινα καπάκια ώστε να περνά ελεύθερα ο ήχος προς τα μικρόφωνα) και θα έγραφα σε πραγματικό χρόνο καινούργια μουσική,- παρόλη την περίεργη ψυχολογική μου κατάσταση.
Μιλώντας για νεωτερισμό στην τέχνη ένα ιδιαίτερο σημείο που μου προκαλεί σκέψη είναι η αντίδραση του δημιουργού στο “άγνωστο”.
Όταν πειραματίζεσαι με κάτι για πρώτη φορά, το άγνωστο βρίσκεται συνεχώς μπροστά σου. Για παράδειγμα καθώς ξεκίνησα να ηχογραφώ το Ionio, άκουγα στα ακουστικά μου πολύ έντονα τον ήχο από το μηχανισμό του πιάνου (το “τακ τακ” κάθε που παράγονταν κάθε φορά που έπαιζα μια νότα και το σφυράκι του πλήκτρου ακουμπούσε τη χορδή).
Για πρώτη φορά είχα την αίσθηση ότι είχα να κάνω όχι με ένα αλλά με δύο όργανα: ένα κρουστό και ένα έγχορδο. Και μάλιστα το πιο περίεργο από όλα ήταν το ότι καθώς άφηνα τα δάχτυλά μου από τα πλήκτρα, το σφυράκι καθώς επέστρεφε στην αρχική του θέση του μετά το χτύπημα της χορδής δημιουργούσε έναν επιπλέον κρουστό ήχο, λίγο διαφορετικό από τον προηγούμενο.
Πώς διαχειρίζεσαι αυτή τη νέα κατάσταση ειδικά σε έναν αυτοσχεδιασμό που ηχογραφείται και όπου η σύνθεση γίνεται σε πραγματικό χρόνο;
Εδώ έχουμε να κάνουμε με μία τελείως νέα συνθήκη. Ο ιδιαίτερα έντονος κρουστός ήχος που παράγεται όταν πατάς μια νότα αλλά και ο δεύτερος κρουστός ήχος κατά το άφημά της επηρεάζουν τη ροή του κομματιού και αλλάζουν όλα τα δεδομένα.
Κι ένα λογικό ερώτημα του αναγνώστη θα ήταν:
Και γιατί δεν σταμάτησες την ηχογράφηση ώστε να έχει οικειοποιηθείς τη νέα συνθήκη και το “άγνωστο” να γίνει “γνωστό” ώστε να είσαι έτοιμος;
Για κάποιο λόγο δεν το έκανα. Ο αυτοσχεδιασμός στην τέχνη και η καταγραφή του είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα κατά την άποψή μου.
Μπορούμε να τελειοποιήσουμε μία σύνθεση ή μια ηχογράφηση, να δώσουμε άπλετο χρόνο στην προετοιμασία και τη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών ή μπορεί να αφεθούμε μπροστά στο άγνωστο της στιγμής και πάλι να δημιουργήσουμε έργο.
Και οι δύο καταστάσεις συνυπάρχουν στην πραγματική ζωή. Υπάρχουν πράγματα για τα οποία προετοιμαζόμαστε ώστε να είμαστε έτοιμοι όταν μας συμβούν αλλά ταυτόχρονα καθημερινά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με άγνωστες καταστάσεις στις οποίες πρέπει να αντιδράσουμε.
Ασφαλώς και στην αντίδραση στο άγνωστο μία κάποια προετοιμασία προϋπάρχει…”